ছোৱালীবোৰ কিহত ভাল !

       মই মোৰ আজৰি সময়ত সাধাৰণতে ইণ্টাৰনেটৰ শৰণাপন্ন হৈ পাৰ কৰো । ইয়াৰ মানে এইটো নহয় যে অকল আজৰি সময়তহে ইণ্টাৰনেট কৰো ,  ইণ্টাৰনেট নকৰা হ’লে কিজানি সেই সময়বোৰ অন্যান্য কিবাকিবি কামত খৰছ কৰিব পাৰিলো হয় । বাৰু যি কি নহওঁক আজিৰ বিষয়বস্তু মোৰ সময়ৰ সদব্যৱহাৰ নহয় ।  এইযে মই ইণ্টাৰনেটত সময় খৰছ কৰো সেই সময়ৰ সিংহভাগ আধিকাৰ কৰে YouTube ৱেবছাইটোৱে । YouTube ৰ বুদ্ধিমত্তা আজিকালি ইমানেই বাঢ়ি আহিছে যে , যদি আপুনি YouTube কৰোতে আপোনাৰ আইডি ৰে লগ ইন কৰি থয় , পিছৰবাৰ YouTube চলালে আপুনি ইয়াৰ আগতে কি কি ভিডিঅ’ চাইছিল তাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি সিহঁতে আপোনাৰ পছন্দ হ’ব পৰা কিছুমান ভিডিঅ’ নিজে নিজে দেখুৱাব খোজে । এনেকুৱাকৈ YouTube য়ে নিজে আগবঢ়োৱা বহুত গানৰ ভিডিঅ’ , খেলৰ ভিডিঅ’ মই বহুবাৰ চাইছো ; নিজে বিচাৰিবই নালাগে , এবাৰ চালেই হ’ল আগৰবাৰ তাৰ সম্পৰ্কীয় ভিডিঅ’বোৰ নিজে নিজে হাজিৰ হয় ।

            এনেকৈ চোৱা ভিডিঅ’বোৰৰ মাজত এটা বিশেষ ভিডিঅ’ই মোক বৰকৈ আকৰ্ষিত কৰিছিল । সেই ভিডিঅ’টোত আছিল  পশ্চিম আফ্ৰিকাৰ গিনী নামৰ দেশখনৰ এখন সৰু গাওঁৰ পৰা অহা মামাদি কেইটা নামৰ এজ্ন ওস্তাদ বাদ্যবাজক । প্ৰায় সাত বছৰ বয়সৰ পৰা মামাদিয়ে জেম্বে (Djembe) নামৰ এক কাঠৰ বাদ্য বজাই আহিছে আৰু বৰ্তমান পয়্ষষ্ঠি বছৰীয়া মামাদিয়ে সমগ্ৰ বিশতে এই বাদ্য বিধৰ প্ৰচলনত উতসাহ যোগাই আহিছে । দেখিবলৈ আমাৰ বানবাটিটোৰ লেখীয়া এই জেম্বে আজিকালি সমগ্ৰ বিশ্বতে ইমান জনপ্ৰিয় যে আজিকালি মঞ্চত জেম্বে নোহোৱাকৈ এজনো  percussionist  বাদ্যবাজক দেখা পোৱা নাযায় । আমাৰ অসমৰ বিহু মঞ্চতো বহুতো এইবিধ বাদ্য ব্যৱহাৰ কৰা দেখা গৈছে । মই যিটো ভিডিঅ’ চোৱাৰ কথা কৈছো সেইটো আছিল ২০০৯ চনৰ ডাবলিন বিগ বেঙ ফেষ্টিভেলৰ এটা আলোচনাৰ ভিডিঅ’ ।  এই বিগ বেং ফেষ্টিভেলত গোটেই পৃথিৱীৰে গণ্যমান্য percussionist  বাদ্যবাজক সকলক আমন্ত্ৰণ জনাই , তেওঁলোকে বিভিন্ন বাদ্যযন্ত্ৰৰ বজাই দেখুৱাই , সংগীত আৰু নৃত্যৰ বিভিন্ন বিষয়ত আলোচনা বিলোচনা কৰে । তেনেকুৱা এটা আলোচনাতে মামাদিক তেওঁৰ সাধনা কৰি অহা এই জেম্বে নাম্ৰ বাদ্যযন্ত্ৰটোৰ জন্মৰ বিষয়ে কোনোবা এজনে প্ৰশ্ন কৰে ।  মামাদিৰ দৰে এজন সংগীত সাধক , এজন লোকসংগীতৰ বুৰঞ্জীবিদ , এজন মালিংকে সম্প্ৰদায়ৰ ( গিনীৰ বিখ্যাত সংগীত প্ৰেমী সম্প্ৰদায় , আমাৰ ঠিক হিন্দুস্তানী সংগীতৰ  ঘৰানাৰ দৰে ) হোতা এজনৰ বাবে এইটো তেনেই সাধাৰণ প্ৰশ্ন আছিল । কিন্তু মামাদিয়ে এই প্ৰশ্নতোৰ উত্তৰ হিচাপে যিটো প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰিলে সেইটোৱেহে মোৰ মনটোক চুই গ’ল ।  যেতিয়া আমি এই ঢোল বা অন্যান্য চামৰাৰে তৈয়াৰী বাদ্যযন্ত্ৰৰ জন্মৰ বিষয়ে ভাবো , তেতিয়াই আমাৰ মনলৈ এটাই দৃশ্য ভাঁহি আহে, কিছুমান আদিবাসী মানুহে একুৰ জুই আগুৰি নাচি থাকে, কোনোব কেইজনমানে ঢোল জাতীয় বাদ্য যন্ত্ৰ বজাই থাকে, আৰু কোনোবা দেৱতাৰ পুজা চলি থাকে বা কোনোব এজন বলিৰ বাবে সাজু হৈ থাকে ।  কিন্তু যেতিয়া এই বাদ্যযন্ত্ৰটোৰ জন্মৰ কথা সোধা হ’ল , মামাদিয়ে অন্য এক কাহিনীহে ক’লে । এই বাদ্যযন্ত্ৰটো জন্ম হোৱাৰ আগতে জন্ম হৈছিল এক জনপ্ৰিয় তাল বা Rhythm ৰ । এই সংগীতৰ তাল বিলাক বলি দিয়াৰ সময়ৰ বা পুজা কৰাৰ সময়ৰ আদিবাসী সংগীতৰ তালৰ দৰে নাছিল । ই আছিল সমাজত প্ৰচলিত অন্য উতসৱ মূখৰ পৰিবেশৰ তাল । সমাজৰ মানুহবোৰে লগ হৈ যেতিয়া বিয়া , ল’ৰা ছোৱালীৰ নামকৰণ , অতিথিক আদৰি অনা, প্ৰথম খেতিৰ চপোৱাৰ দিনা , বিলত একেলগে সমুহীয়াকৈ মাছধৰা আদি আনন্দদায়ক কাম কৰে , তেতিয়া সকলোৱে লগ লাগি এই সংগীতৰ তালৰ আশ্ৰয় লয়  । তালৰ লগে লগে আহিল সংগীত আৰু তাৰ পিছত আহিল তাল ধৰি ৰাখিবলৈ হাতচাপৰি । মুঠতে এই জেম্বে বোলা বাদ্যটোৰ জন্মৰ শ শ বছৰ আগতে  তিনিটা বস্তুৰ জন্ম হৈছিল – এক উতসৱ মুখৰ পৰিৱেশ , আনন্দদায়ক সংগীত আৰু তাল ধৰি ৰাখিবলৈ হাতচাপৰি । সকলোতকৈ আচৰিত কথা এয়ে যে এই আটাইকেইটা বস্তুৰ জন্ম দিছিল সেই সমাজৰ মহিলাসকলে । পিছলৈ যেতিয়া পশ্চিম আফ্ৰিকাৰ কমাৰসকলে এই তাল ধৰি ৰাখিব পৰা আৰু হাতচাপৰিৰ সলনি অন্য এটা বাদ্যয্ন্ত্ৰৰ ব্যৱহাৰৰ কথা ভাবিলে , তেতিয়া এই জেম্বে নামৰ বাদ্যযন্ত্ৰ বিধৰ সৃষ্টি কৰে । দীঘল ট্ৰফী এটাৰ দৰে দেখিবলৈ কাঠৰ ওপৰত জন্তুৰ চামৰা আৰু ৰছীৰে তৈয়াৰী এইবিধ বাদ্যযন্তৰ তৈয়াৰ কৰোতেও আকৌ মহিলাসকলৰ পৰাই প্ৰথমে বুধি লোৱা হৈছিল । তেতিয়াৰ আফ্ৰিকান মহিলাসকলে যিকোনো খোৱাবস্ত খুন্দি গুৰি কৰিবলৈ উৰালৰ ব্যৱহাৰ কৰিছিল। দুগৰাকী মহিলাই এটা কাঠৰ উৰালত ছ্য় সাত ফুট দীঘল কাঠৰ মাৰিৰে গানৰ তালে তালে ঐ বস্তু খুন্দা কামটো কৰিছিল । গানৰ মাজে মাজে সেওই একেই আনন্দদায়ক তাল । তাৰ পৰাই বুধি লৈ পিছলৈ এই জেম্বেৰ জন্ম হয় ।

মামাদি কেইটাই ইমানখিনি কোৱাৰ পিছত এট সাধাৰন প্ৰশ্নৰে তেওঁৰ উত্তৰটো সম্পূৰ্ণ কৰে , ইমানখিনি বস্তুৰ জন্ম য্দি মহিলাৰ পৰাই হয় তেতিয়া হলে আজিৰ দিনত কিয়া আমি ইমান বেছি মহিলা বাদ্যযন্ত্ৰী দেখা নাপাওঁ ? ওপৰৰ কাহিনীটো আফ্ৰিকাৰ হ’ব পাৰে , কিন্তু একেটা প্ৰশ্ন আমাৰ সমাজতো উত্তৰ নোহোৱাকৈ আছে ।  যেতিয়া কোনোবা মহিলাই কয় যে তেখেতে সংগীত সাধনা কৰে , আমাৰ মনলৈ তেখেতে কেনেকুৱা গান গায় এই কথাটোহে আহে । আমাৰ এই মনৰ ছবিবোৰ সলনি কৰিবলৈ হ’ল । ভাৰতত বিশেষকৈ মহিলা বাদ্যয্ন্ত্ৰীৰ বৰ অভাৱ । তাৰ মাজতো অনুৰাধা পালৰ দৰে শিল্পী বা কেতবোৰ সম্পূৰ্ণ ছোৱালী মানুহৰ সংগীত দল আছে , কিন্তু আমাক আৰু বহুত এনে শিল্পীৰ প্ৰয়োজন- বিশেষকৈ অকলে বাদ্যযন্ত্ৰ  বজাই শিৱমণি , তৌফিক কুৰেছিৰ দৰে শিল্পীৰ লগত তাল মিলাই বজাব পৰা মহিলা বাদ্যযন্ত্ৰীৰ প্ৰয়োজন । তাল নাৰীৰ ভিতৰত জন্মসূত্ৰে আছে , আমি মাত্ৰ উতসাহ দিয়াৰ দৰকাৰ ।